wchodzi ustawa
Głównym celem uchwalonej w dniu 11 maja 2001 roku, a obowiązującej od początku tego roku ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych jest określenie wymagań jakim muszą odpowiadać opakowania, a także sposobów postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Rozwiązania prawne zapewnić mają nie tylko ochronę środowiska naturalnego, ale również ochronę zdrowia ludzi - zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
W związku z nowymi przepisami firmy mają obowiązek odzyskiwać odpady i poddawać je recyklingowi. Firmy nie spełniające tych wymagań będą obciążane tzw. opłatą produktową, której wysokość zależeć będzie od różnicy między założonym a realizowanym poziomem odzysku. Odzysk może być realizowany przez przedsiębiorstwa samodzielnie lub za pośrednictwem specjalnej organizacji.
Zawarte w ustawie uregulowania dotyczą opakowań zarówno wyprodukowanych w kraju, jak i importowanych do Polski oraz wszystkich powstałych z nich odpadów opakowaniowych. Ustawa określa obowiązki producentów, importerów, eksporterów opakowań i produktów w opakowaniach, oraz sprzedawców i użytkowników produktów w opakowaniach
Patrząc od źródeł - po pierwsze opakowania powinny być możliwie łatwe do odzysku i nieszkodliwe dla środowiska. Oznakowanie umieszczone na opakowaniu musi informować o rodzaju materiałów wykorzystanych do jego produkcji, możliwości wielokrotnego użycia, czy też przydatności do recyklingu. Suma czterech toksycznych metali ciężkich (ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego) nie może przekraczać 100 mg w kilogramie masy opakowania.
Dodatkowo w przypadku substancji toksycznych, rakotwórczych, bądź mutagennych musi zostać wprowadzona kaucja na opakowania tych substancji, w wysokości od 10% do 30% ich ceny. Jednocześnie wprowadzający na rynek toksyczne substancje musi na własny koszt odbierać puste opakowania po nich. Z kolei użytkownicy zobowiązani są je zwracać do punktów sprzedaży, za co otrzymają zwrot kaucji).
Ustawa wymaga od sprzedawców przekazywania użytkownikom produktów w opakowaniach informacji o opakowaniach i odpadach opakowaniowych w zakresie: dostępnych systemów zwrotu, zbiórki i odzysku w tym recyklingu, właściwego postępowania z odpadami opakowaniowymi, znaczenia oznaczeń stosowanych na opakowaniach. Zobowiązuje ich również do pobierania kaucji przy sprzedaży produktów w opakowaniach zwrotnych oraz jej wypłacania w chwili odbioru odpadów opakowaniowych od konsumentów.
Nowe przepisy nakładają na sklepy o powierzchni handlowej powyżej 25 m2 , sprzedające napoje w opakowaniach jednorazowych, obowiązek posiadania w ofercie podobnych produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku. Ponadto obiekty handlowe o powierzchni przekraczającej 2 000 m2 są zobowiązane do prowadzenia na własny koszt selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych po opakowaniach, które znajdują się w ich ofercie handlowej. Dotyczy to zarówno zbiórki wewnątrz sklepu, jak i również udostępniania odpowiednich pojemników dla klientów.
Prezentowane w ustawie rozwiązania przyjmowane są przez niektórych z rezerwą. Jednak jak wskazują doświadczenia krajów Europy Zachodniej są one skutecznym zabezpieczeniem przed zwałami śmieci przy drogach, będącymi jednocześnie świadectwem marnotrawstwa cennych surowców.
Ustawa jest potrzebna. Diabeł jednak tkwi w szczegółach - czyli w mechanizmach jej wdrażania. Ciężar odpowiedzialności spoczywa nie tylko na Inspekcji Handlowej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska, którym powierzono nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy. Ustawodawca przewidział za nie przestrzeganie zapisów ustawy kary grzywny w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Jednak ważniejsze wydaje się zaangażowanie konsumentów i innych sił społecznych w egzekwowanie prawa i ochronę wspólnego dobra.
Józef Miklaszewski
Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska
Dolnośląskiego Urzędu Marszałkowskiego