Nauczyciele techniki, informatyki, języków obcych, edukujący o... ptakach? A dlaczego nie? Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP), przygotowując program edukacyjny „Przyroda wokół nas – Ptaki”, pomyślało o nauczycielach różnych specjalności. Program prowadzony jest we współpracy ze szkołami od 2004 r. Zamierzeniem jego autorów było opracowanie materiałów, które w ramach nauczania o środowisku, pozwolą na zachęcenie uczniów do obserwowania przyrody i postrzegania wszystkich jej składników, jako nierozerwalnych, wzajemnie od siebie zależnych elementów środowiska. Takie materiały pozwolą na zapoznanie najmłodszych z podstawowymi gatunkami ptaków oraz przekazanie wiedzy o ich różnorodności, potrzebach siedliskowych i zagrożeniach. Program stworzono także, by zaangażować młodzież w proste, lokalne działania dla ochrony środowiska i kształtować umiejętności dostrzegania zagrożeń. Narzędziem realizacji programu jest zestaw materiałów, obejmujący książkę dla nauczyciela „Ptaki” wraz z kartami pracy ucznia i zestawem kolorowych foliogramów, płyta CD „Ptaki i ich siedliska” oraz broszury dla ucznia i nauczyciela. Opracowano je z myślą o starszych klasach szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. dla każdego coś wartościowego Materiały zawierają propozycje różnorodnych zajęć. Tematy dotyczą m.in. wędrówek ptaków, zimowania, ptaków krajobrazu rolnego i wód oraz problemów ich ochrony, zasad obserwowania ptaków i ich rozpoznawania. Zestaw pomocy i informacji merytorycznych zawartych w materiałach pozwala na prowadzenie zajęć przez nauczyciela, nie posiadającego fachowej wiedzy ornitologicznej. Program pozostawia prowadzącemu wybór realizowanych zagadnień, w zależności od grupy wiekowej uczniów, stopnia ich zaangażowania i poziomu wiedzy oraz od warunków lokalnych terenu. Niektóre elementy programu mogą być realizowane z całą klasą na lekcji, inne - w ramach zajęć pozalekcyjnych przez różne koła zainteresowań. Zadania programowe umożliwiają integrację różnych przedmiotów wokół ptasich tematów i w związku z tym angażowanie uczniów w różne formy aktywności. Autorzy programu mają propozycje dla nauczycieli plastyki, techniki i języków obcych. W realizację programu angażują się również nauczyciele innych specjalności: podstaw leśnictwa, informatyki, języka polskiego. Wśród realizatorów programu są drużyny harcerskie, koła przy domach kultury, pałacach młodzieży oraz „zielone szkoły”. młodzi obserwatorzy ptaków Założeniem programu jest kontakt uczestniczących w nim nauczycieli z koordynatorem programu i wymiana informacji na temat zrealizowanych zagadnień. Taka współpraca ma w założeniu między innymi stworzyć osobom realizującym program możliwość wymiany doświadczeń i pomysłów, zarówno z koordynatorem, jak również z innymi nauczycielami. Efektem jej jest przygotowanie trzech, jak dotąd, wydań Biuletynu Programu Edukacyjnego, będących swoistym podsumowaniem doświadczeń kolejnych edycji programu. Program edukacyjny „Ptaki” ma swój serwis informacyjny na naszej stronie internetowej, w którym jest także miejsce na przedstawienie działania szkół (galeria zdjęć wykonanych przez uczestników programu). W roku szkolnym 2005/2006 odbył się konkurs plastyczny pod tytułem Ptasie Impresje, podsumowujący wiedzę i wrażenia zdobyte przez uczniów w trakcie realizacji zadań edukacyjnych. Zainteresowanie konkursem było ogromne. Jego efekt (rozstrzygnięcie miało miejsce w maju 2006 r.) to pokonkursowa wystawa prac w serwisie internetowym programu oraz wernisaż i wystawa, które w październiku odbyły się w Urzędzie Miasta Gdańska. Dla młodych obserwatorów ptaków uczestniczących w projekcie OTOP ma dodatkowe oferty, które wpisują się w tematy programowe. Praca z programem „Ptaki” w minionym i bieżącym roku szkolnym rozpoczęła się dużą imprezą edukacyjną o charakterze międzynarodowym, którą od wielu lat Towarzystwo prowadzi we współpracy z organizacjami skupionymi w BirdLife International - Europejskimi Dniami Ptaków. Odbyły się one w dniach 7-8 października. Wiosną natomiast proponujemy szkołom udział w innym wydarzeniu – w akcji „Na Skrzydłach Wiosny”. Wtedy to będziemy zachęcać dzieci i młodzież do obserwowania oznak wiosny w przyrodzie. Dla młodych ornitologów są to obserwacje przylotów ptaków. Akcja ma dodatkowy walor – datę pierwszego wiosennego pojawu ptaka obserwator osobiście rejestruje na stronie internetowej projektu http://www.springalive.net, współtworząc w ten sposób, razem z młodzieżą z innych krajów, mapę przylotu gatunku na obszarze Europy. Dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej program „Przyroda wokół nas – Ptaki” ma już swoją drugą edycję. Mamy nadzieję, że wzbogacając go o nowe elementy (inspiratorami nowych pomysłów są także uczestniczący w programie nauczyciele), przygotujemy następne. Hanna Rachwald Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków www.otop.org.pl