Właśnie trwa dekada ONZ poświęcona edukacji dla zrównoważonego rozwoju (2004 -2015). Świadczy to o ogromnej randze tego zagadnienia i wielkich oczekiwaniach związanych ze wspieraniem zrównoważonego rozwoju poprzez edukację. Wypełniając przesłanie Dekady koordynowanej przez UNESCO, rządy wielu państw i liczne instytucje, w tym przedstawicielstwa Unii Europejskiej, podejmują różnorodne działania. Do jednej z takich inicjatyw należał międzynarodowy projekt z Programu UE Sokrates, Leonardo & Youth Programmme: „Zwiększenie udziału dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w edukacji ekologicznej”.


W ramach tego projektu przez ostatnie dwa lata instytucje i organizacje zajmujące się edukacją dla zrównoważonego rozwoju z 6 państw Europy: Bułgarii, Łotwy, Polski, Słowacji, Wielkiej Brytanii i Włoch pracowały razem, nad tym by ułatwić uczniom niepełnosprawnym korzystanie z oferty edukacyjnej centrów edukacji dla zrównoważonego rozwoju w swoich krajach.
Ze strony polskiej do projektu włączył się Ośrodek Doskonalenia Instruktorów Edukacji Ekologicznej (ODIEE), działający przy Uniwersyteckim Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, a wśród organizacji współpracujących znalazło się Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA. Celem było opracowanie materiałów edukacyjnych i pomocy dydaktycznych, które ułatwiłyby dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej aktywne uczestniczenie w edukacji ekologicznej i przyrodniczej. Materiały te zostały zweryfikowane w trakcie tematycznych szkoleń i wydano je w formie książkowej. W projekcie podjęto pracę zarówno z nauczycielami, jak i metodykami ds. kształcenia i wychowania integracyjnego oraz edukatorami z centrów edukacji ekologicznej i przyrodniczej, by ułatwić im prowadzenie ciekawych i angażujących zajęć z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną oraz z grupami integracyjnymi.

z pewnością się uda
– Edukatorzy często są bardzo zaskoczeni i wręcz - przerażeni, kiedy np. do ich centrum edukacyjnego przychodzi opiekun z grupą dzieci niepełnosprawnych, bo nie mają doświadczeń związanych z taką pracą i nie wiedzą, jak się za to zabrać – tłumaczy Anna Batorczak z ODIEE. – Wielokrotnie zadają oni sobie pytanie: Czy sobie poradzę? Pragniemy ułatwić im pracę, przekazując scenariusze zajęć, odpowiednich dla różnych rodzajów niepełnosprawności. Nasze materiały przybliżają problem niepełnosprawności, wskazują podstawowe metody i techniki pracy. Efektem projektu jest opracowanie przez polski zespół koncepcji zajęć z dziećmi np. z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i z zaburzeniami koncentracji uwagi, z angielskiego zwanym ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) oraz dla dzieci z upośledzeniem intelektualnym w stopniu lekkim.
– Kontakt z przyrodą, poznanie jej i angażowanie się w działania na rzecz ochrony przyrody może być źródłem ogromnej satysfakcji, z którego powinni mieć możliwość korzystania wszyscy, be względu na utrudnienia fizyczne i stan zdrowia – twierdzi Batorczak. – Mamy nadzieję, że poprzez nasz projekt zwiększy się zainteresowanie i udział młodzieży niepełnosprawnej w edukacji ekologicznej – dodaje.
Aby jednak tak się stało, autorzy projektu definiują kilka warunków koniecznych do spełnienia. Wymieniają wśród nich: otwarte podejście nauczycieli i edukatorów oraz umiejętność nawiązywania kontaktu z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną, jak i zapewnienie, że tacy uczniowie mogą na równi z uczniami pełnosprawnymi korzystać z pomocy dydaktycznych. Oczekują ono także sytuacji, w której miejsca, w jakich prowadzi się edukację ekologiczną, były dostępne i bezpieczne dla uczniów ze wszystkimi rodzajami niepełnosprawności. Koniecznym warunkiem jest niewątpliwie dopasowanie wymagań do możliwości poszczególnych uczniów, przy równoczesnym unikaniu stosowania „taryfy ulgowej” dla uczniów niepełnosprawnych, jak i korzystanie z pomocy przeszkolonych osób czy ciągła weryfikacja własnych umiejętności takiej pracy za pomocą warsztatów, kursów. Jeśli spełnimy powyższe warunki, będziemy wyposażeni w dobre materiały dydaktyczne i dodatkowo zdecydujemy się na współpracę z organizacjami i instytucjami zajmującymi się prawami osób niepełnosprawnych – sukces jest możliwy, czy wręcz – gwarantowany. Warto w niego uwierzyć. (KG)


Większość materiałów edukacyjnych opracowanych w trakcie projektu jest dostępna na stronach: www.ekoedu.uw.edu.pl  (patrz:  dział: „edukacja dla niepełnosprawnych”)
Uniwersyteckie Centrum Badań  nad Środowiskiem Przyrodniczym
– oferta dla animatorów edukacji niepełnosprawnych

- Poradnik dla centrów edukacji ekologicznej na temat prowadzenia zajęć edukacyjnych dla grup integracyjnych i uczniów niepełnosprawnych.
W poradniku znajdują się: artykuły wprowadzające w zagadnienia edukacji dla zrównoważonego rozwoju i dekady poświeconej temu celowi, jak i ogólne wskazówki jak pracować z uczniami niepełnosprawnymi i jak planować takie zajęcia w centrum edukacji ekologicznej. Znajdziemy tu ok. 50 scenariuszy zajęć wraz ze wskazówkami, dotyczącymi pracy z dziećmi mającymi różne rodzaje niepełnosprawności, jak i opis przygotowania ciekawych pomocy dydaktycznych, które mogą być wykorzystane podczas zajęć edukacyjnych. Uzupełnieniem publikacji jest podręczny klucz do oznaczania pospolitych gatunków drzew.

- Szkolenia na temat planowania i prowadzenia zajęć edukacji ekologicznej i edukacji dla zrównoważonego rozwoju z dziećmi niepełnosprawnymi.

Kontakt:

Anna Batorczak
Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym
Ul. Żwirki i Wigury 93
02-089 Warszawa
tel. 0-22 554 07 01 lub 0-22 822 22 61 
e-mail: a.batorczak@uw.edu.pl

Inne przykłady działań z zakresu edukacji ekologicznej/przyrodniczej niepełnosprawnych:
Zajęcia „Poznawać przyrodę i cieszyć się ruchem” –
Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA – oddział Wrocław

Warsztat adresowany do pedagogów i nauczycieli wychowania przedszkolnego i kształcenia zintegrowanego. W programie: propozycje aktywnych i kreatywnych form pracy w grupie, do wykorzystania w plenerze, na świeżym powietrzu, w bliskim kontakcie z przyrodą. Zabawy integracyjne, aktywizujące i ruchowe, pogłębiające kontakt człowieka z przyrodą, techniki plastyczne i audiowizualne oraz metody komunikacji i informacji zwrotnej.


Więcej informacji:
www.klanza.wroclaw.pl