Drzewo jest symbolem życia, domu, kosmosu. Stało się ono także współczesnym symbolem walki o ochronę przyrody. Jest też łącznikiem pomiędzy przyrodą i dziedzictwem kulturowym regionu – ważnym wyróżnikiem krajobrazu obecnym w lokalnej kulturze i tradycjach. Drzewo to temat opowieści, legend, pieśni, motyw miejscowych tradycji i popularna ikona w sztuce i działaniach artystycznych.

Wszyscy kochają drzewa. Każdy z nas chociaż raz w życiu chciałby je posadzić. Dzisiaj chętnie wykorzystywane jest ono w edukacji ekologicznej, a akcje sadzenia drzew stają się popularnym pretekstem, by w pozytywnej atmosferze przekonywać do ochrony przyrody. Mówi o tym także tegoroczna laureatka pokojowej nagrody Nobla Wangari Maathai, której organizacja „Zielony Pas” posadziła w Kenii już 30 mln drzew.

4000 drzew na
Środkowoeuropejski
Dzień Drzewa 2004

W tym roku już po raz drugi w Polsce obchodziliśmy Środkowoeuropejski Dzień Drzewa. 20 października wspólnie z sąsiadami z Republiki Czeskiej i Słowacji zorganizowane zostały lokalne akcje sadzenia drzew i liczne imprezy towarzyszące – spotkania, debaty i wycieczki terenowe dla dzieci i młodzieży.

W naszym kraju Środkowoeuropejski Dzień Drzewa odbywa się na razie jedynie w Małopolsce z inicjatywy Towarzystwa na Rzecz Ochrony Przyrody i Fundacji Partnerstwo dla Środowiska – wyjaśnia Mariusz Waszkiewicz, prezes Towarzystwa na Rzecz Ochrony Przyrody. We współpracy ze szkołami, lokalnymi organizacjami pozarządowymi, samorządami i gminnymi ośrodkami kultury na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz na Szlaku Bursztynowym zasadzonych zostało 4000 drzew – głównie buk, jawor, jarzębina, dąb, lipa, jabłoń i wiśnia. – To o 2500 więcej niż w roku ubiegłym! – relacjonuje Mariusz Waszkiewicz. Jego organizacja w ubiegłym roku zajęła II miejsce w konkursie ekologicznym HP „W harmonii z przyrodą” za zorganizowanie Dnia Drzewa na Szlaku GreenWays Kraków–Morawy–Wiedeń, na odcinku z Krakowa do Oświęcimia.

inspirujące drzewo
życia


Pierwszy Dzień Drzewa w Republice Czeskiej zorganizowaliśmy w 2000 roku – opowiada Michal Vesely, koordynator projektu z Czeskiej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska (Nadace Partnerství). – Była to inicjatywa naszej fundacji, Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Karola w Pradze i Muzeum Narodowego w Pradze. Słowacy dołączyli w roku 2002 pod egidą organizacji REC-Słowacja. Polska przyłączyła się do akcji w 2003 r.

Inspiracją dla projektu był program „Strom života” prowadzony przez czeską Fundację Nadace Partnerství od 2000 roku. Wspiera on akcje sadzenia drzew w miastach i na terenach wiejskich, ochronę starych okazów oraz zachowanie rodzimych gatunków drzew. Organizowane są także liczne wystawy, wykłady i konkursy, np. na „Drzewo roku”. „Drzewkowe” akcje wspierają ponadto znani artyści. – Dwa lata temu nagrałam płytę z muzycznymi opowieściami o drzewach – wspomina Zuzana Lapcikova, znana morawska piosenkarka i cymbalistka. Czterdzieści koron czeskich ze sprzedaży płyty jest przeznaczanych na rozwój programu „Strom života”.

 

jarzębina na Szlaku
Bursztynowym


Z okazji Środkowoeuropejskiego Dnia Drzewa 1500 jarzębin udekorowało turystyczną trasę rowerową zwaną Szlakiem Bursztynowym na odcinku od granicy polsko-słowackiej w Lipnicy Wielkiej do Krakowa. W akcję włączyło się kilkaset dzieci i młodzieżyoraz przedstawiciele organizacji pozarządowych i lokalnych samorządów z gmin: Lipnica Wielka, Jabłonka (m. Zubrzyca Dolna i Górna), Zawoja (przysiólek Przysłop), Stryszawa, Zembrzyce (m. Marcówka), Stryszów, Lanckorona i Kraków (Nowa Huta).

Jarzębina, nieodłączny element beskidzkiego krajobrazu, została wybrana jako drzewo-symbol Szlaku Bursztynowego. – Jest to bardzo dekoracyjne drzewo, jesienią złoty kolor liści i czerwień owoców przywodzi na myśl bursztyn – wyjaśnia Agnieszka Słowik z Partnerstwa dla Ziemi Wadowickiej i Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego „Na Bursztynowym Szlaku” w Lanckoronie. – Dlatego też chcieliśmy posadzić ją wzdłuż Szlaku Bursztynowego oraz przy przystankach Ekomuzeum ”Lanckorona” jako swoisty symbol tej trasy.

Jarzębina, nieodłączny element beskidzkiego krajobrazu, została wybrana jako drzewo-symbol Szlaku Bursztynowego. – Jest to bardzo dekoracyjne drzewo, jesienią złoty kolor liści i czerwień owoców przywodzi na myśl bursztyn – wyjaśnia Agnieszka Słowik z Partnerstwa dla Ziemi Wadowickiej i Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego „Na Bursztynowym Szlaku” w Lanckoronie. – Dlatego też chcieliśmy posadzić ją wzdłuż Szlaku Bursztynowego oraz przy przystankach Ekomuzeum ”Lanckorona” jako swoisty symbol tej trasy.Oznakowanie „zielone” Szlaku Bursztynowego jest dofinansowane z dotacji Ministerstwa Gospodarki i Pracy, Ambasady USA oraz Fundacji The Rockefeller Brothers Fund. Na Szlaku Bursztynowym rośnie już łącznie ponad 2000 jarzębin posadzonych w tym roku również wiosną z okazji Dnia Ziemi oraz z końcem września przez grupę dziennikarzy podróżującą Szlakiem Bursztynowym. Być może w przyszłości Szlak Bursztynowy stanie się najdłuższą aleją jarzębin na świecie.


JARZĘBINA Drzewo lub krzew z rodzaju jarząb. Często sadzona w parkach. Charakteryzuje się gładką korą, pierzastymi liśćmi. Kwiaty ma białe, szkarłatne i koralowe owoce. Kora wykorzystywana w garbarstwie.

JARZĘBINA W KUCHNI Ze wszystkich owoców dziko rosnących jarzębina dostarcza najwięcej karotenów. Związki te wątroba z łatwością przekształca na witaminę A. Witaminy C jest w owocach jarzębiny tyle, co w truskawkach, ponadto zawierają one inne witaminy, pektyny, flawonoidy, garbniki, jak i wiele soli mineralnych. Niestety, owoców tych nie powinniśmy spożywać na surowo – zawarty w nich kwas parasorbowy może spowodować odruch wymiotny. Takie owoce przed konsumpcją powinniśmy wysuszyć lub na tydzień zamrozić. Następnie możemy z nich przygotować pyszny dżem. Potrzebne nam będą: 1 kg jarzębiny, 1 kg jabłek i tyle samo cukru. Do cukru dodajemy wodę i przygotowujemy syrop. Po odstawieniu go z ognia wrzucamy przemrożone, przebrane, umyte i odsączone owoce jarzębiny. Smażymy, przygotowując w tym czasie jabłka: obrane i pokrojone w kostkę dodajemy do prawie miękkiej jarzębiny i smażymy wszystko aż do przeźroczystości. Gorący dżem wkładamy do gorących słoików. Po zamknięciu stawiamy je dnem do góry do wystygnięcia. Smacznego

Dominika Zaręba




Lokalni organizatorzy akcji sadzenia jarzębiny na Szlaku Bursztynowym: Stowarzyszenie na Rzecz
Zrównoważonego Rozwoju „Przysłop” w Zawoi, Szkoła Podstawowa nr 4 w Zawoi Przysłop, Grupa Partnerska „Łączy nas Babia Góra”, Gminny Ośrodek Kultury w Stryszawie, Orawskie Centrum Kultury i Sportu w Jabłonce, Urząd Gminy Lipnica Wielka, Urząd Gminy Stryszów, Urząd Gminy Lanckorona, Stowarzyszenie EkologicznoKulturalne „Na Bursztynowym Szlaku” w Lanckoronie, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nowej Huty, Forum dla Nowej Huty.

„Szlak Bursztynowy” to polskosłowacko-węgierska inicjatywa ekoturystyczna realizowana wzdłuż cennego przyrodniczo i kulturowo historycznego traktu od Budapesztu przez Bańską Szczawnicę po Kraków, a w przyszłości także od Krakowa Doliną Wisły po Morze Bałtyckie. Szlak ten łączy ciekawe regiony, ich mieszkańców oraz lokalne inicjatywy na rzecz ochrony przyrody i kultury. Warto zawitać do Ośrodka Edukacji Środowiskowej na Bursztynowym Szlaku w Zawoi Przysłop, kupić oryginalne rękodzieła Klubu Młodego Rzeźbiarza w Wysokiej czy drewniane malowane zabawki wytwarzane w tradycyjnym warsztacie w Stryszawie. Można wpaść na ziołową herbatkę do gospodarstwa ekologicznego w Skawinkach, przywieźć koszyk zdrowych produktów z „zielonej” gminy Stryszów albo chleb wypiekany w Lanckoronie, o którym śpiewał Marek Grechuta.