 Bieszczady – to najdalej na południowy-wschód wysunięty region Polski, będący częścią wielkiego łuku Karpat Wschodnich. Marzyciele mówią, że to miejsce, to taki świat przyrody bez granic. „Miejscowi” natomiast są dumni, że od stuleci region ten był miejscem stykania się różnych kultur, narodów i grup etnicznych – Wołochów, Łemków, Bojków, Żydów, Romów, Rusinów, Polaków, Słowaków, Ukraińców, Węgrów... Bieszczady dzisiaj – to jeden z najrzadziej zamieszkałych obszarów górskich w Europie. Ich znaczną
Właśnie przez Bieszczady przebiega Szlak „Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie”, który łączy najpiękniejsze zakątki regionu – atrakcje przyrodnicze i kulturowe, warsztaty twórców ludowych (garncarzy, tkaczy, rzeźbiarzy, bibułkarzy), galerie artystyczne oraz lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa.  w transgranicznej sieciProjekt „Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie" zmierza do utworzenia transgranicznej sieci szlaków turystycznych, wykreowania markowego produktu turystycznego regionu oraz zwiększenia społecznego zaangażowania w ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Osią trasy bieszczadzkiej jest szlak rowerowy „Zielony rower”, który łączy najpiękniejsze zakątki regionu – atrakcje przyrodnicze i kulturowe, warsztaty twórców ludowych (garncarzy, tkaczy, rzeźbiarzy), galerie oraz lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa Bieszczadów. Podróżując szlakiem można poznać oryginalne przedsięwzięcia z zakresu ekoturystyki i wspierania lokalnego rzemiosła, zobaczyć pracownię tkacką przy szkole w Polanie albo warsztaty ceramiki artystycznej przy gospodarstwie agroturystycznym w Jankowcach i Bóbrce. Warto zaglądnąć do Zatwarnicy, gdzie przy chacie bojkowskiej powstaje ośrodek zrównoważonego rozwoju i modelowe gospodarstwo ekologiczne promujące wyroby rzemieślnicze, artystyczne i kulinarne Bieszczadów. Dużą atrakcją może być udział w regionalnych imprezach i jarmarkach – np. festiwalu „Święto Chleba w Dźwiniaczu” lub „Targach końskich w Lutowiskach”" - na których z pewnością nie zabraknie regionalnej kuchni, muzyki i atmosfery bieszczadzkich kresów. Szlak rowerowy „Zielony Rower” - to docelowo międzynarodowy szlak rowerowy o długości 350 km (główna oś), zaprojektowany w postaci pętli zataczającej krąg na obszarze polskich Bieszczadów, słowackiego Parku Narodowego „Połoniny” oraz ukraińskiego Użańskiego Parku Narodowego. W roku 2002 i w I poł. roku 2003 powstały części szlaku w Polsce i na Słowacji. Obecnie partnerzy ukraińscy również włączają się w tę inicjatywę.  Idea Szlaku opiera się na założeniu, że wspólne zasoby i atrakcje oraz to wszystko, co stanowi dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze polsko-słowacko-ukraińskiego pogranicza powinno stanowić źródło zaspokajania potrzeb lokalnych mieszkańców oraz stanowić podstawę rozwoju markowych usług, oferowanych na światowym rynku turystycznym. „Od zawsze” chcieliśmy tutaj stworzyć coś, co będzie pretekstem do wykorzystania naturalnych zasobów i współpracy pomiędzy gospodarzami Karpat Wschodnich – Polaków, Słowaków, Ukraińców...Główna oś Szlaku w Bieszczadach liczy 105 km, a przylegające do niej pętle lokalne oraz inne szlaki tematyczne – blisko 1300 km, rozciągając się na obszarze 2428,6 km2 i przebiegając przez, jedyny na świecie, trójstronny rezerwat biosfery UNESCO. W projekcie staramy się promować region jako miejsce szczególnie predysponowane do uprawiania turystyki aktywnej przy wykorzystaniu środków transportu przyjaznych dla środowiska. Stąd nazwa – zielony rower, co jedynie ma zasugerować pożądany środek transportu nie wykluczając innych. Szlak jest oznakowany tabliczkami z wizerunkiem roweru, rozmieszczonymi co ok. 1 km. W miejscach skrzyżowań dodatkowe oznaczenia to tabliczki kierunkowe oraz tablice informacyjne z całościowym schematem szlaku. Ponieważ Szlakiem można dostać się na Słowację, a w przyszłości – również na Ukrainę, posiada on międzynarodowe oznaczenie R-61. Po poszczególnych odcinkach Szlaku można dodatkowo poruszać się także konno, żaglówką czy kajakiem (np. przez Jezioro Solińskie). skąd pomysł? Projekt pt. „Zielony rower” jako rowerowa ścieżka przyrodnicza powstał w latach 2000-2001 na terenie gminy Lesko jako inicjatywa Bieszczadzkiego Centrum Informacji Turystycznej, Uczniowskiego Klubu Sportowego „Baszta”, Zespołu Szkół Leśnych oraz Nadleśnictwa Lesko. Pierwsza idea zaczęła kształtować się już w roku 1999, można więc powiedzieć, że projekt realizowany jest od ubiegłego wieku... Pomysł utworzenia bieszczadzkiego zielonego szlaku skupił aktywnych liderów z regionu, działających obecnie w ramach Grupy Partnerskiej „Zielone Bieszczady”, która została zainicjowana w połowie 2001 roku przez aktywnych liderów lokalnych reprezentujących: 8 miejscowych samorządów, 9 stowarzyszeń, 5 szkół oraz 2 firmy. Ideę poparł również Bieszczadzki Park Narodowy. Taka współpraca to doskonały przykład realizowania formuły partnerstwa publiczno-społeczno-prywatnego, obecnie ilość współpracujących ze sobą podmiotów jest tak duża (93), iż trudno byłoby ich tutaj wszystkich wymienić. Grupa powstała w ramach Programu aktywizacji terenów wiejskich Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności koordynowanym prze Fundację Wspomagania Wsi w ramach Projektu Grup Partnerskich Fundacji Partnerstwo dla Środowiska. Przy Bieszczadzkim Centrum Informacji Turystycznej w Lesku opracowano koncepcję i opis przebiegu trasy rowerowej, która stanowi oś dla transgranicznego zielonego szlaku Greenway-Karpaty wschodnie i została oznakowana wspólnym logo Zielonego Roweru. Głównymi współrealizatorami projektu są Fundacja Bieszczadzka Partnerstwo dla Środowiska, Bieszczadzkie Towarzystwo Cyklistów z Ustrzyk Dolnych oraz Bieszczadzkie Stowarzyszenie Ekoturystyczne „Baszta” zajmujące się między innymi popularyzowaniem turystyki rowerowej. co się udało? W roku 2001 osoby, organizacje pozarządowe i inne instytucje reprezentujące osiem bieszczadzkich gmin przystąpiło do opracowywania koncepcji oraz dokumentacji techniczno-prawnej i projektu sieci szlaków rowerowych w Bieszczadach, a członkowie Grupy Partnerskiej zgłosili szereg cennych lokalnych inicjatyw, które w przyszłości mogą stać się atrakcjami turystycznymi na proponowanej trasie przebiegu szlaku. Rozwój działań na terenie Bieszczadów oraz nawiązanie kontaktu z ośrodkami zainteresowanymi turystyką rowerową na Słowacji (Snina) i Ukrainie (Użańska Dolina) nadał projektowi charakter transgranicznego szlaku rowerowego. Niewątpliwie Projekt przyczynił się do stworzenia nowych miejsc pracy – 7 osób bezrobotnych znalazło pracę w utworzonym Karpackim Centrum Turystyki Aktywnej „Zielony Rower”. Jest to przedsiębiorstwo społeczne działające przy Fundacji Bieszczadzkiej Partnerstwo dla Środowiska, które na szlaku jest „operatorem turystycznym” (czekamy na polisę ubezpieczeniową i koncesję). Całe przedsięwzięcie dla jego inicjatorów miało charakter edukacji własnej – poprzez podniesienie naszej wiedzy jesteśmy w stanie chociażby pozyskiwać środki na realizacje kolejnych pomysłów. Szkoły na Zielonym Rowerze Ważny jest także fakt, iż Projekt cały czas ewaluuje i umożliwia rozwój dodatkowych inicjatyw. Jedną z nich jest program "Szkoły na Zielonym Rowerze", popularyzujący wśród młodzieży szkolnej proekologiczny sposób życia, racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz społeczne formy ochrony środowiska naturalnego. Celem tego programu jest wykorzystanie potencjału szkół do rozwoju ekonomicznego społeczności bieszczadzkiej poprzez ochronę i rewitalizację krajobrazu przyrodniczo-kulturowego. Jest to możliwe w oparciu właśnie o „Zielony Rower”. Działania realizowane w ramach programu kształtują wiedzę i umiejętności dzieci, młodzieży oraz dorosłych, dotyczące podejmowania decyzji, planowania i organizacji, poprzez ich zaangażowanie w przedsięwzięcia oparte o idee ekomuzeum. W projekcie tym szkoły dokonują inwentaryzacji i analizy zasobów ekomuzealnych w Bieszczadach – pod kątem tworzenia z nich w przyszłości „produktów ekoturystycznych”, sygnowanych marką „Zielony Rower”. W ten sposób szkoły przygotowują się do pełnienia funkcji ośrodków ekoturystycznych (baza turystyczna, edukacja ekologiczna itp.) na bazie lokalnych ekomuzeów. Stwarzają tym samym warunki do powstawania „zielonych miejsc pracy”. W programie wzięło dotychczas udział 16 szkół – 12 z nich otrzymało dofinansowanie w postaci dotacji. Powstały szkolne ostoje przyrody, ogrody, zagospodarowano miejsca cenne pod względem przyrodniczym, zaczęto promować wykorzystanie alternatywnych źródeł energii i racjonalną selektywną zbiórkę odpadów. W działania, w których dominują nauczyciele i młodzież bieszczadzkich szkół, włączają  się również leśnicy oraz pracownicy Bieszczadzkiego Parku Narodowego i Straży Granicznej.Obecnie 10 szkół bieszczadzkich przygotowuje projekty zmierzające do utworzenia sieci ekomuzeów w oparciu o lokalne zasoby kulturowo-przyrodnicze, bazę szkolną. Dzięki tym działaniom ma powstać markowy produkt ekoturystyczny. Tekst: Katarzyna Głowacka Zdjęcia: Joanna Szpak Karpackie Centrum Turystyki Aktywnej ”ZIELONY ROWER” Przedsiębiorstwo Społeczne Zob. w Sieci: Fundacja Bieszczadzka Partnerstwo dla Środowiska www.fundacja.bieszczady.pl
|
|||||||||||||||||
|
 |
 |