rzeka chce przestrzeni

O edukacyjnych aspektach działalności WWF Polska można mówić już na przykładzie projektu
„Przestrzeń dla rzeki”. Dla polsko-czeskiej grupy, współpracującej w projekcie, zorganizowano 3-dniowy wyjazd studyjny nad rzekę Allier we Francji. Podobny projekt, jaki jest tam realizowany pod nazwą „Espace de mobilité”, polega na wykupywaniu lub zamienianiu gruntów sąsiadujących z rzeką w celu umożliwienia procesów erozyjnych. Taki wyjazd to doskonała okazja do wymiany informacji oraz doświadczeń, co jest szczególnie cenne dla pracujących w Polsce i Czechach urzędników samorządowych oraz instytucji zajmujących się ochroną przyrody czy gospodarką wodną. W wyjeździe ze strony polskiej uczestniczyli przedstawiciele Urzędu Gminy Krzyżanowice, przedstawiciel RZGW Racibórz, przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, a ze strony czeskiej – przedstawiciele „Povodi Odry”, lokalnych władz oraz czeskiego Ministerstwa Środowiska. Podglądanie „dobrych praktyk”  i rozwiązań zagranicznych to pierwszy krok w kierunku umożliwiania przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych.  Na podstawie map geodezyjnych oraz wyznaczonego na nich obszaru  nadrzecza do realizacji koncepcji  „Espace de Liberte” oraz ekspertyzy „Wyznaczenie korytarza swobodnej migracji Odry na odcinku granicznym pomiędzy Bohuminem a ujściem Olzy”, WWF dokonał identyfikacji obszarów kluczowych dla tej koncepcji,  a na ich podstawie – właścicieli działek. Działki położone bezpośrednio nad brzegiem Odry, zarówno te po stronie polskiej, jak i czeskiej, mają pierwszorzędne znaczenie dla ochrony i zachowania naturalnych procesów przyrodniczych i korytotwórczych.
Konieczny jest jednak ich wykup. Dotychczas organizacji udało się wykupić oraz przekazać Gminie Krzyżanowice działki o powierzchni około 6 ha. – Kolejne kluczowe działki będą sukcesywnie wykupywane – zapewnia Piotr Nieznański z WWF Polska.

przewodnik i ścieżka
Działając wspólnie z Fundacją „Zielona Liga” z Katowic oraz Urzędem Gminy Krzyżanowice, zbudowano Ścieżkę Przyrodniczo-Edukacyjną, w oparciu o którą wyszkoleni zostali lokalni przewodnicy. Zadbano także o
plan terenowej lekcji biologii oraz geografii dla uczniów ze szkół polskich i czeskich. Funkcjonujące w regionie (po stronie polskiej i czeskiej) szkoły gimnazjalne otrzymały konspekt lekcji wraz z pakietem edukacyjnym. Zdaniem autorów materiałów z Fundacji „Zielona Liga” i WWF Polska, jest to jeden z pierwszych, tak kompleksowo przygotowanych, programów edukacyjnych do nauki dzieci, mający na celu ich wyedukowanie pod kątem wartości przyrodniczych tego terenu. Dwujęzyczność wydawnictwa umożliwia ponadto zacieśnienie współpracy między mieszkańcami po obu stronach granicy. Dla wszystkich zainteresowanych dokładnym poznaniem tego terenu, wydano w nakładzie 1000 egz. przewodnik „Nasza
Odra”. Przygotowanie go w czterech wersjach językowych: polskiej, angielskiej, niemieckiej i czeskiej umożliwi dotarcie do informacji o historii, położeniu i klimacie oraz walorach przyrodniczych granicznych meandrów Odry (procesy geologiczne, fauna, flora) potencjalnym turystom  z kilku krajów. Będą oni mogli dowiedzieć się z książki nie tylko o koncepcji projektu „Przestrzeń dla rzeki” i współpracy transgranicznej, trasach rowerowych czy zabytkach znajdujących się na tym obszarze. Przewodnik wzbogacono o sporo informacji praktycznych (gdzie w trakcie podróżyzjeść posiłek, gdzie się zatrzymać, adresy informacji turystycznych).
Znalazł się w nim również krótki opis przyrodniczej ścieżki edukacyjnej, a zamieszczona mapa pozwoli z łatwością przemieszczać się rowerem po terenie obu gmin. Dla promocji tematyki związanej z ochroną meandrów WWF przygotował ponadto tematyczną wystawę. Przedstawiono ją w Zabełkowie  w trakcie spotkania dla samorządów, placówek kulturalno-oświatowych i pedagogów (polskich i czeskich nauczycieli biologii i geografii). Odbiorcami wystawy była przede wszystkim młodzież z lokalnych szkół po obu stronach granicy polskoczeskiej, a spotkanie połączono z otwarciem Ścieżki Edukacyjno- Przyrodniczej w meandrach.
Warto nadmienić, iż wytyczona trasa Ścieżki prowadzi przez najciekawszy fragment Meandrów Odry i składa się z sześciu punktów, na których zostały zainstalowane tablice informacyjne. Ich tematyka obejmuje takie zagadnienia, jak: użytkowanie terenu w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Meandry Rzeki Odry” czy charakterystyka Bramy Morawskiej, korytarza ekologicznego i roli Odry; historia powstawania meandrów. Na tablicach znajdziemy także informacje o koncepcji projektu „Przestrzeń dla rzeki” czy o roślinach (także tych inwazyjnych) i zwierzętach meandrów. Nie zabrakło tu także przybliżenia definicji: siedliska przyrodniczego, informacji o sieci NATURA 2000 i jej związku z granicznymi meandrami Odry.

„Nasza Odra. Przewodnik turystyczno- -przyrodniczy po granicznych meandrach Odry” Przewodnik „Nasza Odra” został sfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu INTERREG III A Czechy – Polska oraz budżetu państwa, Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Raciborzu, Urzędu Gminy Krzyżanowice oraz WWF Polska. Jego wersja elektroniczna dostępna jest na stronach: Gminy Krzyżanowice – www.krzyzanowice.pl Gminy Bohumin – www.bohumin.cz i WWF Polska – www.wwf.pl. Publikacja przewodnika „Nasza Odra” jest jednym z elementów projektu WWF Polska, realizowanego na terenie Gminy Krzyżanowice i związanego z ochroną unikatowego, ponad 7,5 km odcinka Odry. Odcinek ten znajduje się między Bohuminem, Chałupkami, a ujściem Olzy – granicznymi meandrami rzeki Odry.